ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 3، خرداد 1401 ، شماره پی در پی 73

آسیب‌شناسی بازنویسیهای مثنوی مولوی در کتابهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سطح زبانی و فکری

صفحه (199 - 214)
فاطمه ستاری ، کامران پاشایی فخری (نویسنده مسئول)، پروانه عادل زاده
تاریخ دریافت مقاله : اسفند 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : خرداد 1400

چکیده

زمینه و هدف: مثنوی مولوی از کتابهای مهمی است که بواسطۀ اهداف تعلیمی آن، سهم بیشتری در بازنویسی و بازآفرینی آثار ادبیات کهن برای کودکان و نوجوانان دارد. اما گاه میبینیم بازنویسیها، در زبان و محتوا در مقایسه با اصل حکایت و زبان متناسب مخاطب، از منظر سبکی دارای نقاط ضعف هستند.

روش مطالعه: در این مقاله با بهره گیری از روش کتابخانه ای و تحلیل مقایسه ای محتوای بازنویسیها با اصل حکایت مثنوی، مجموعه کتابهای بازنویسی‌شده در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان از منظر سبکی در سطح زبانی و محتوایی نقد و بررسی شده است. جامعۀ آماری تحقیق، مجموعۀ 12 جلدی حکایتهای مثنوی «از نیستان» برای استفاده گروه سنی «د» است که در سال 1386 به مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد مولوی، درجهت آشنایی کودکان و نوجوانان با مولوی، برای استفاده در مراکز فرهنگی ـ هنری کانون منتشر شده است.

یافته ها: انتخاب واژه های کهن بدون معنی، آوردن ابیات مثنوی بجای بخشی از روایت داستانی، ساختار دستوری کهن، واژه ها و اصطلاحات عامیانه در سطح زبانی و عدم توجه به محتوای تعلیمی آموزشی مولوی و تغییرات نابجای اصل محتوای حکایتها، از آسیبهای اصلی بازنویسی مثنوی در این کتابها است.

نتیجه گیری: مقایسه بازنویسیها با اصل حکایت، هدف مولوی و زبان متناسب با گروه سنی «د» نشان میدهد بازنویسیها در مواردی بدلیل عدم درک محتوایی، عدم توجه به زبان متناسب مخاطب، تغییر محتوا و عدم توجه به پیام مولوی، دارای لغزشهای زبانی و فکری هستند و از اهداف آموزش و پرورش فکری، که رسالت اصلی کانون است، دور شده اند.

کلمات کلیدی
مثنوی , بازنویسی , زبان , محتوی , کودک و نوجوان , آسیب‌شناسی

• آرزوی بزرگ، خیلی بزرگ، ملامحمدی، مجید (1386) تصویرگر: علی شکاری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• ادبیات داستانی کودکان و نقش آن در رشد تفکر، رشتچی، مژگان (1389)، مجله تفکر و کودک، شمارۀ 2، صص 23ـ37.
• بازار عطاران، ابراهیمی (شاهد)، جعفر، (1386) تصویرگر: محمدمهدی طباطبایی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• بررسی چند دهه بازنویسی از مثنوی، پایور، جعفر (1380) کتاب ماه کودک و نوجوان، شمارۀ 2، صص 16 ـ 22.
• پرندۀ سخنگو، قاسم نیا، شکوه (1386) تصویرگر: مهکامه شعبانی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• پیرچنگی، پوروهاب، محمود (1386) تصویرگر: علی شکاری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• چشمۀ ماه، شعبانی، اسدالله (1386) تصویرگر: هدی حدادی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• راز آن درخت، رحماندوست، مصطفی (1386) تصویرگر: عطیه مرکزی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• روزی روزگاری، شعبان‌نژاد، افسانه (1386) تصویرگر: مرجان وفاییان و عطیه بزرگ سهرابی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی مولوی، انقروی، رسوخ الدین اسماعیل (1388) ترجمۀ عصمت ستارزاده، تهران: نگارستان کتاب.
• شرح مثنوی معنوی (با نگاهی تطبیقی به مبانی عرفان نظری)، عبقری، ناهید (1393) 6جلدی، مشهد: بانگ نی.
• طوطی و بازرگان، صالحی، آتوسا (1386) تصویرگر: نیره نقوی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• طوطی و بقال، شمس، محمدرضا (1386) تصویرگر: امیر شعبانی پور، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• کودکان و ادبیات رسمی ایران، هاشمی نسب، صدیقه (1371)، تهران: سروش.
• گنج و رنج، شعبان نژاد، افسانه (1386) تصویرگر: فاطمه رادپور، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• مثنوی معنوی، 2ج، مولوی، جلال الدین (1397) به تصحیح محمدعلی موحد، تهران: هرمس.
• نقاشان چینی و رومی، فولادوند، مرجان (1386) تصویرگر: مانلی منوچهری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• نگاهی به کتاب مستطاب مثنو ی الاطفال، کلانکی، سیده معصومه (1393)، فصلنامۀ نقد کتاب، (1 و 2) 1، صص 175 ـ 185.